Death Talk | คุยกันเรื่องความตาย เฟสติวัลที่ทำให้เราเชื่อว่า ความตายออกแบบได้

        ท่ามกลางข่าวร้ายไม่เว้นแต่ละวัน เราล้วนแต่รับรู้ด้วยความสลดใจมาโดยตลอด เมื่อมีคนเสียชีวิตด้วยเหตุต่างๆ โดยไม่คาดคิด หลายคนมองว่านี่คือฝันร้ายและรู้สึกหวาดกลัว เพราะดูเหมือนความตายคือสิ่งที่ไม่มีใครรู้ ไม่อาจคาดเดา แม้กระทั่งกับตัวเอง เราก็ไม่แน่ใจว่าวันนั้นจะมาถึงเมื่อไหร่ ด้วยสาเหตุใด

        ขณะเดียวกันก็มีคนกลุ่มหนึ่งที่กำลังครุ่นคิด และหาความหมายให้ความตาย ให้กลายเป็นเรื่องที่จับต้องได้ พูดถึงง่าย พูดคุยกันสนุกๆ ก็ได้ เพราะบางทีในท่ามกลางโลกที่มีเรื่องร้ายๆ เกิดขึ้นง่ายเสียเหลือเกินนี้

        เราไม่ควรจะมีชีวิตอยู่อย่างรู้สึกหวาดกลัวต่อการต้องรับมือกับความตาย

         เชื่อว่าในช่วงชีวิตหนึ่งของคนที่ผ่านชีวิตมาเนิ่นนานเพียงพอ น่าจะต้องเคยพบพานความรู้สึกสูญเสีย หรือประสบกับเรื่องราวของความตายมาบ้าง ไม่มากก็น้อย

         ไม่นานมานี้ เรามีโอกาสได้มาร่วมงาน Death Fes (tival) Raise Your Life 2022 งานเฟสติวัลที่ชวนให้คนมาร่วมกิจกรรม รำลึก นึกถึง และออกแบบความตายให้มีความหมายอย่างที่ตัวเองต้องการ

        กลุ่ม Death Talk ที่มีสมาชิกในกลุ่มเริ่มต้นสนใจเรื่องของความตายเมื่อมีคนใกล้ชิดเสียชีวิตโดยไม่มีโอกาสร่ำลาและแม้แต่จะเคยพูดถึงเรื่องราวนี้ร่วมกันมาก่อน จึงตั้งคำถามขึ้นมาว่า แม้ไม่เคยมีใครรู้ล่วงหน้าถึงการจากไปก็จริง แต่จะมีสักครั้งไหม ที่เราจะได้มีส่วนร่วมในการล่วงลับของเรา? และเมื่อจากไปแล้ว เราอยากให้คนข้างหลังนึกถึงเราแบบไหน เราอยากให้งานศพของตนเองเป็นเช่นไร หรือในช่วงที่มีชีวิตอยู่ เราได้ตระหนักถึง และเคยฉุกคิดสักนิดไหม ว่าตัวเองจะหายจากโลกนี้ไปด้วยเหตุใด

        คำตอบทุกอย่าง จะได้รับการบอกเล่าผ่านกิจกรรมหลากหลายประเภทที่ทางกลุ่ม Death Talk ได้ออกแบบมา คนที่ได้ไปร่วมงานสามารถเลือกทำกิจกรรมได้หลายอย่าง เพื่อค้นหาความหมายของความตาย แต่ขณะเดียวกัน ก็ต้องโปรดระวังไว้เสมอว่า สิ้นสุดทางเลือก เพราะในวันนั้น แม้จะมีบางกิจกรรมที่เราอยากทำ แต่ด้วยเวลาที่ซ้อนกันไปมา บางทีเราก็เข้าร่วมไม่ได้ทั้งหมดแต่จะคาดหวังให้ผิดหวังไปทำไม ถ้าคุณระลึกได้อยู่เสมอว่า ในโลกแห่งความเป็นจริง เราสามารถเลือกทุกอย่างที่เราต้องการได้ทั้งหมดหรือความตายก็เช่นกัน

มุมไว้อาลัยให้ผลงานตัวเอง

        แต่ละกิจกรรมจะจัดไว้ในห้องต่างๆ ที่มีการตระเตรียมอุปกรณ์ทุกอย่างไว้พร้อมเพียงแค่รอให้ใครบางคนก้าวเข้ามาจัดนิทรรศการงานศพที่จะออกแบบได้ของตัวเอง ห้องแรกที่เราเข้าไปคือ Self Exhibition นิทรรศการชีวิตที่ถ่ายทอดโดยตัวคุณเอง ในห้องนี้แบ่งเป็น 5 สถานี ที่ให้เราได้ วาด ระบาย ปั้น จัดดอกไม้ ออกแบบกล่อง และเลือกเพลงที่คุณคิดว่าจะใช้เปิดในงานศพของตัวเอง ความพีคอยู่ตรงที่ แม้ว่าเราจะตั้งใจสร้างสรรค์ บรรจงวาดภาพ ระบายสีลงในเฟรมผ้าใบเล็กๆ นั่น ปั้นดินน้ำมันที่ประหนึ่งเป็นอนุเสาวรีย์ของตัวเรา แม้แต่จัดดอกไม้อย่างสวยงามเพียงใด แต่แล้วเมื่อทุกอย่างเสร็จสิ้น บนบอร์ดก่อนถึงประตูทางออกก็มีข้อความเขียนไว้เตือนสติว่า

        “ที่ผ่านมา คุณได้ให้เวลากับตัวเอง ออกแบบสร้างสรรค์ผลงานส่วนตัว ดินที่ปั้นด้วยมือของคุณเอง ภาพเขียนและการจัดวางสิ่งต่างๆ ผลงานทุกชิ้นที่คุณสร้างขึ้น เกิดจากตัวตน ทัศนคติ และจิตวิญญาณของคุณ

         ที่ผ่านมา คุณอาจจะได้บันทึกภาพเก็บไว้ หรือต้องการนำผลงานเหล่านั้นกลับออกมาด้วย แต่เราอยากให้คุณตระหนักถึงความตาย การพลัดพรากอย่างกะทันทันของทุกสิ่งบนโลก วันหนึ่งเมื่อคุณจากโลกนี้ไป ตัวตน ทัศนคติ และจิตวิญญาณที่มีอยู่ เป็นสิ่งที่คุณไม่สามารถเอากลับมาได้อีกต่อไป

        ที่ผ่านมา มันผ่านมาแล้ว ถ้าคุณยังไม่พร้อมจะวางทุกสิ่งไว้ข้างหลัง คุณสามารถเก็บผลงาน เก็บความทรงจำนี้ไว้เป็นเรื่องราวประทับใจในชีวิต แต่ถ้าคุณพร้อมแล้ว ที่จะวางทุกอย่างลง แค่คุณอ่านจบ แล้วเดินออกไปจากห้องนี้

        ทั้งหมดที่ผ่านมาได้ตายจากเราไปแล้ว

  

งานปั้นดินที่เป็นอนุสรณ์ในงานศพที่เราออกแบบเอง

ผลงานศิลปะ สร้างสรรค์และปล่อยวาง

        เมื่อทิ้งผลงานการสร้างสรรค์ศิลปะไว้เบื้องหลัง ก้าวต่อไปของเราก็คือห้องบอร์ดเกม ที่ชื่อว่า Forulsey Board Game เป็นเกมที่สร้างขึ้นมาโดยกลุ่ม Death Talk โดยเฉพาะ ซึ่งแน่นอนว่าไม่มีใครเคยเล่นที่ไหนมาก่อน เป็นเกมที่เน้นพื่อความสนุกสนาน มีเนื้อหาสื่อถึงเรื่องความตายและการใช้ชีวิต หลังเล่นจบ จะมีบทสนทนา เป็น Conversation Starter สะท้อนเรื่องความตายและโยงไปถึงการค้นหาความหมายของการมีชีวิต ตัวอย่างก็คือ ให้ผู้เล่นในกลุ่ม ลองทายดูว่าในกลุ่มนี้ใครจะเสียชีวิตก่อน และสาเหตุเกิดจากอะไร แน่นอนว่าคำถามที่อ่อนไหว เช่นนี้ ทำเอาบางคนก็ไม่กล้าที่จะทายว่าเป็นใครออกไป ดังนั้นตัวเลือกที่ตอบโจทย์ได้ง่ายสุดคือคนที่มีอายุมากสุดน่าจะจากไปก่อน

อยากให้มีอะไรบ้างในงานศพ

นางฟ้าต้องพยายามเอาชนะปิศาจ

        แต่ในความเป็นจริง เราจะรู้ได้อย่างไร เพราะคนที่จากไปในวัยที่ยังไม่สมควร ก็มีให้เห็นอยู่มากมาย ยิ่งตอกย้ำให้คิดว่า ทุกคนพร้อมจะหมดเวลาแบบไม่ทันตั้งตัวจริงๆ ไม่ว่าเด็ก วัยรุ่น ผู้ใหญ่ หรือผู้สูงวัย ใครๆ ก็จากไปได้ และย่อมสร้างความเสียใจให้กับผู้ที่อยู่เบื้องหลังไม่ต่างกัน ความตายก็เช่นเดียวกับความรัก มีสูญเสีย มีเรื่องราวน่าจดจำ มีความเจ็บช้ำ มีความโหยหาตราตรึง ขึ้นอยู่กับความลึกซึ้งในความสัมพันธ์

        แต่ทุกคนล้วนเศร้าโศกกับความสูญเสีย

        อย่างที่บอกว่า ภายในอาคาร 3 ชั้น ของ Season Mall จะมีห้องกิจกรรมซ่อนอยู่กระจายไปทุกชั้น เดินผ่านจุดไหน ก็จะมีกิจกรรมให้เราลงมือทำอะไรสักอย่างเสมอ เพื่อเป็นการตั้งคำถามกับความตายอยู่ตลอด ไม่ว่าจะเป็น

        คุณคิดว่าจะจัดงานศพตัวเองแบบไหน พร้อมมีตัวเลือกให้ว่าจะจัดที่ไหน Theme งานเป็นอย่างไร อยากให้ใครมา อาหารในงานล่ะจะเสิร์ฟอะไร

        หรือถ้าไม่อยากจัดงานศพ อยากทำอะไร ข้อนี้ก็แล้วแต่เลย บางคนเลือกขอเป็นปุ๋ยให้ต้นไม้ เป็นอาจารย์ใหญ่ หรือแม้แต่อยากจะให้ UFO มารับก็มี

        แล้วคุณล่ะ เคยคิดไว้บ้างหรือไม่ ว่าอยากให้วันนั้น คุณใส่ชุดอะไร หรือพร้อมจะจากไปอย่างสงบ หรืออยากให้มีงานคอนเสิร์ตเฉลิมฉลองในความตายของคุณก็ยังได้

ตัวละครในบอร์ดเกม

ออกแบบกล่อง

        Kintsuki Golden Joinery เป็นอีก station ที่น่าสนใจ เพราะว่าด้วยการสำรวจความไม่สมบูรณ์ของชีวิต ผ่านถ้วยที่แตกร้าวและการลงมือซ่อมด้วยตนเอง เพราะหลายต่อหลายครั้ง ที่พวกเราล้วนเคยทำจานหรือแก้วกาแฟใบโปรดแตกกระจาย จนต้องหลั่งน้ำตาอยู่ในใจลึกๆ นาทีนั้น ถ้าเพียงแต่จะรู้วิธีซ่อมให้กลับมาดีดังเดิมได้ก็คงจะดีไม่น้อย

        กิจกรรมนี้ ชัดเจนว่า สื่อถึงการยอมรับในความไม่สมบูรณ์แบบ หรือความแตกสลาย ที่เป็นส่วนหนึ่งของชีวิตมนุษย์ ของบางอย่างอาจซ่อมได้ แต่สำหรับความรู้สึกบางอย่างก็คงต้องปล่อยให้เวลาซ่อมแซมด้วยตัวมันเอง บางทีมนุษย์เราอาจจะเกิดมาพร้อมหน้าที่นี้ติดตัว นั่นคือเรียนรู้ทุกเรื่องราวที่ผ่านเข้ามาในชีวิต และเมื่อวันใดที่ต้องเผชิญกับความเจ็บปวด สูญเสีย หรือร้าวรานไปบ้าง หน้าที่ของเราก็คือ หาวิธีซ่อมแซมความรู้สึกนั้น ไม่ว่าจะด้วยวิธีใด และพยายามก้าวต่อไป ไม่ว่าจะซ่อมได้หรือไม่ได้ เราก็ต้องก้าวต่อไป

ผสมเครื่องดื่มรสชาติความตายของตัวเราเอง

ชวนดื่มให้ลืมตาย

        มาถึงกิจกรรมสุดท้ายที่เราเข้าร่วมก็คือ Mixology A Taste of Your Death ออกแบบและลิ้มรสชาติความตายผ่านเครื่องดื่มที่คุณผสมเอง

        ก่อนจะลงมือผสมเครื่องดื่ม ทุกคนแนะนำตัวและบอกว่าแต่ละคนคิดว่าตัวเองเป็นเครื่องดื่มชนิดใด เพราะอะไร จากนั้นก็ลองออกแบบดูว่าจะผสมเครื่องดื่มที่สื่อถึงความตายของตัวเองออกมาเป็นแบบไหน โดยมีส่วนผสมและวัตถุดิบที่เรียงรายอยู่บนโต๊ะ ทั้งผลไม้ น้ำผึ้ง ไซรัป และแอลกอฮอล์ต่างๆ โดยทุกคนสามารถออกแบบรสชาติได้ตามต้องการ และสุดท้ายมานำเสนอด้วยว่า เครื่องดื่มที่ทำออกมานั้น สื่อถึงความตายของตัวเองออกมาอย่างไร ทำไมถึงต้องการรสชาติเช่นนั้น

        สำหรับช่วงเวลานี้ทุกคนจะได้ชิมเครื่องดื่มที่แต่ละคนตั้งใจสร้างสรรค์รสชาติที่สื่อถึงความตายของตัวเองออกมา บางคนต้องการความสงบ น้ำผลไม้ต่างๆ ที่ผสมและใส่น้ำแข็งละลายจนเจือจางบางคนผสมออกมาได้รสหวานเพราะอยากดื่มให้ลืมช่วงเวลานั้นไปอย่างมีความสุขบางคนเติมแอลกอฮอล์เพื่อเพิ่มรสขม เพื่อจะได้มึนๆ จนพ้นผ่านความรู้สึกในช่วงเวลานั้นไป ส่วนบางคนก็ผสมทุกอย่างลงไป ด้วยเหตุผลที่ว่าชีวิตที่กำลังเผชิญความตายนั้นควรต้องมีให้ครบทุกรส

        ถ้าความสุขคือรสหวาน ความทุกข์คือรสขม ความตรอมตรมคือรสฝาดเฝื่อน ความสนุกคือรสเปรี้ยวๆ หวานๆ ความหวังคือรสกลมกล่อม แล้วความตายเล่าคุณเคยนึกไว้ไหม ว่ารสชาติจะเป็นเช่นใด

       จบงานแล้ว คำถามที่ว่า ความตายคืออะไร? ก็อาจยังค้างคาใจใครหลายคน บางคนยังหวาดกลัว บางคนเฉยๆ และบางคนก็พร้อมเสมอ แต่ทั้งหมดทั้งมวลนี้ เราจะแน่ใจได้อย่างไร ว่าไม่ใช่วินาทีใดวินาทีหนึ่งข้างหน้านี้ ที่ลมหายใจสุดท้ายจะยังอยู่กับเราหรือไม่ เราจะเตรียมรับมือกันอย่างไร?

       การใช้ชีวิตอย่างมีสติ รู้คุณค่า สร้างสรรค์สิ่งดีๆ ทิ้งไว้บนโลกใบนี้ วางหัวใจลงเมื่อมันรู้สึกหนัก วางความรักลงเมื่อมันรู้สึกเหนื่อย ตระหนักถึงความตายบ้าง ในวันที่เราเห็นคุณค่าของการมีชีวิตนี่อาจเป็นแค่ไม่กี่เรื่อง ที่เราพอจะออกแบบได้

        Death Talk คืออะไร

        คือกลุ่มที่สร้างพื้นที่ขึ้นมาเพื่อให้คนเข้ามาพูดคุย บางคนอาจกลัว หรือบางคนไม่กลัวความตาย ได้มาร่วมแบ่งปันความรู้สึก เพื่อถึงช่วงเวลาหนึ่งที่เราอาจรู้สึกว่ากำลังเข้าใกล้ความตาย ก็จะไม่รู้สึกเดียวดายมากเกินไปนัก

        หากสนใจเนื้อหาเพิ่มเติมติดตามได้จาก FB: Death Talk ความตายและชีวิต https://www.facebook.com/DeathTalkative/


        สถานที่จัดงาน: Season Mall สนามเป้า

        เรื่องและภาพ ฬียากร เจตนานุศาสน์