เสียงเครื่องกระตุ้นหัวใจและแสงสว่างวาบของไฟที่ดึงความรู้สึกกลับมาเป็นระยะ สายตาที่ปิดพยายามตามแสงสว่างวาบของไฟนั้นไป ไม่กี่วินาทีถัดมา เสียงเครื่องกระตุ้นหัวใจนั้นก็หยุดลง พร้อมกับแสงนั้นที่ดับตาม ดังขึ้นมาแทนนั้นเป็นเสียงของเครื่องติดตามสัญญาณชีพจร เสียงหวีดแหลมจากเครื่องค่อยๆ ดังถี่ขึ้นเรื่อยๆ เรื่อยๆ จนกลายเป็นเส้นเสียงเดียวกัน
Beep——————————————————–p
น้ำตาไหลออกมาขนาบแก้มในโลงสีขาวขนาดความกว้างเท่าลำตัว น้ำตาที่ไหลไปพร้อมลมหายใจที่เข้าออก เสียงภาวนาที่กำกับลมหายใจไปตามเสียงชีพจรที่ดังขึ้นจนวินาทีสุดท้าย จนเสียงดังแหลมดับลงอย่างฉับพลันถึงได้ ‘รับรู้’ ว่ามันคือสายลมแผ่วเบาปลายจมูกนั่นจริงๆ ที่ทำให้ชีวิตดำรงอยู่ได้มาโดยตลอด มันไม่ใช่ความ ‘รู้’ ใหม่ใดในชีวิตเลย แต่มันอาศัยการรับรู้ ที่ทำให้เข้าถึงความเข้าใจบางอย่างที่ต่างออกไป ความรับรู้ว่ามันคือเสี้ยวส่วนของการเปลี่ยนผ่านลมหายใจเดียวเท่านั้นที่นำเราก้าวผ่านความเป็นและความตาย
ตายก่อนตาย Live Exhibition งานศพซ้อมตายของนักเขียน สราวุธ เฮ้งสวัสดิ์ หรือ ‘นิ้วกลม’ จัดขึ้นอย่างเรียบง่ายตามความต้องการก่อนตายที่บันทึกไว้ใน ‘สมุดเบาใจ’ พินัยกรรมชีวิต1 ที่ผู้ตายได้สั่งเสียไว้ถึงเจตนารมณ์ในการออกแบบความตายของตนเอง ศพนั้นถูกบรรจุในโลงสีขาวที่เรียบที่สุด ‘ถ้าเป็นไปได้ ขอให้เป็นโลงที่ถูกที่สุด’ ไม่มีดอกไม้ประดับประดา นอกจากหนังสือ ทั้งหนังสือที่ผู้ตายขอให้ญาติมิตรนำมาคนละเล่มเพื่อร่วมส่งต่อ ‘พวงหรีดหนังสือ’ ให้ผู้ต้องการหนังสือดีๆ และหนังสือจากคลังหนังสือของผู้ตายที่ถูกคัดเลือกมา 40 เล่มในงานซ้อมตาย หากเมื่อวันสุดท้ายมาถึงจริงๆ เขาได้แสดงเจตจำนงไว้ว่า จะนำหนังสือทั้งหมดของเขามาส่งต่อให้ผู้คนได้เลือกหยิบกันกลับไป เพื่อสื่อถึงความหมายว่า ในวันสุดท้ายแล้ว แม้ของอันเป็นที่รักที่เราให้คุณค่าที่สุด ก็ยังนำมันติดตัวไปด้วยไม่ได้
ก่อนพิธีสวดอภิธรรมศพและวันเผา ญาติสนิทของผู้ตายได้ขึ้นกล่าวคำอาลัยในเรื่องราวแตกต่างกัน เหตุการณ์สามัญในเวลาที่มันเกิดขึ้นนั้นอาจดูไร้ความสำคัญ หากมันมักจะเป็นคำพูดธรรมดาๆ บางอย่างที่กลายเป็นข้อความที่ผู้ตายได้ประทับตราไว้ในความทรงจำผ่านปฏิสัมพันธ์ที่เรามีต่อกันในวันที่ยังมีชีวิต
“ทุกสิ่งเกิดมาเพื่อใช้ประโยชน์บางอย่างเท่านั้นเองสินะ คงต้องทำประโยชน์ตอนที่มันมีประโยชน์ให้ได้มากที่สุด… ระหว่างนี้อะไรเสีย ก็ซ่อมไปก่อน ก็มันยังไม่ตายนี่หว่า”
“ขอบคุณที่อนุญาตให้ผมเป็นนักเขียน”
คำอาลัยจากคนรอบข้างที่ล้วนพูดถึงเรื่องราวธรรมดาสามัญที่สะท้อนตัวตนที่แท้ของบุคคลนั้นๆ ที่กลายเป็นข้อความที่เขาทิ้งไว้ในวันที่จากไป ยิ่งตอกย้ำว่าการใช้ชีวิตและการปฏิบัติของเราต่อคนรอบข้างนั้นจะเป็นสิ่งเดียวที่อยู่เหนือกาลเวลาในวันหมดลมหายใจ
“your life is your message”
“ชีวิตคุณคือข้อความของคุณ” – มหาตมะ คานธี
และน้ำตาก็ไหลออกมา
ไหลออกมา ด้วยความรับรู้ที่แผ่ซ่านไปไกลกว่าขอบเขตของโลงสีขาวแคบๆ ที่กายนอนหงายอยู่ในนั้น ความรับรู้ในใจว่าไม่มีการตายของใครเป็นเรื่องส่วนตัวอีกต่อไป หากข้อความบางอย่างที่คนรอบข้างนั้นจดจำคือสิ่งที่จะยังคงอยู่ต่อไปหลังการตาย การตายของเราทั้งหลายล้วนเป็นเรื่องส่วนรวม
และน้ำตาก็ไหลออกมา เมื่อเสียงสวดภาษาบาลีดังขึ้นว่า
“ปุญญานิ ปรโลกัสมิง ปติฏฐา โหนติ ปาณินัง”
“บุญเท่านั้นที่จะเป็นที่พึ่งแก่สัตว์ทั้งโลกนี้และโลกหน้า”
เมื่อรับรู้ถึงความตายที่เป็นเรื่องส่วนรวมแล้ว บทสวดอภิธรรมนี้ย่อมไม่ใช่การให้พรแก่ผู้ตายอีกต่อไป หากคือข้อความที่ฝากไว้ให้ผู้ยังมีชีวิตว่าพันธกิจเดียวที่เรามีในชีวิตนี้คือการใช้ชีวิตที่ประพฤติชอบ… เพราะนั่นไม่ใช่ทางเลือกส่วนตัว หากคือความรับผิดชอบต่อลมหายใจที่เราปล่อยผ่านไปในส่วนรวม
และข้อความใดๆ ที่สะท้อนผ่านการใช้ชีวิตของพวกเราแต่ละคนนั้น ล้วนส่งผลถึงกันและกัน ในเครือข่ายโยงใยความสัมพันธ์ของจักรวาล
ตายก่อนตาย
จัดขึ้นเมื่อวันที่ 30 พ.ย. – 2 ธ.ค. 2561 โดย นิ้วกลม, กลุ่ม Peaceful Death เครือข่ายพุทธิกา และบริษัท ชูใจ กะ กัลยาณมิตร
ติดต่อขอซื้อ ‘สมุดเบาใจ’ พินัยกรรมชีวิตได้ทาง https://peacefuldeath.co