เธอลืมคำถามตอนเด็กไปหรือเปล่า

วันนี้วันอาทิตย์ ฉันตั้งใจออกไปสังเกต เฝ้าดู และรับฟังสิ่งต่างๆ รอบบ้านก่อนฟ้าสว่าง 

        รีบลุกออกจากที่นอน เปิดประตูดาดฟ้าออกไป อากาศเย็น ขนแขนลุกตั้ง จมูกฟุดฟิดเล็กน้อย เป็นโชคดีของคนกรุงเทพฯ ที่ปีนี้อากาศเย็นมาสามสี่วันแล้ว แค่นี้ก็เป็นสิ่งพิเศษที่สร้างความชุ่มชื่นให้หัวใจไม่ใช่น้อย

        เงยหน้าขึ้นไปจากดาดฟ้า ฉันเห็นดาวประมาณ 20 ดวง ส่องแสงไม่เท่ากัน ดวงหนึ่งสว่างมาก ทำให้นึกถึง ‘ดาวฤกษ์’ ซึ่งเป็นดาวที่มีแสงสว่างในตัวเอง ฉันเคยสงสัยว่าเราสามารถเห็นดาวเคราะห์ด้วยตาเปล่าได้ไหมนะ แต่ยังไม่เคยหาคำตอบสักที ฉันเงยหน้า กวาดตามองไปทั่วท้องฟ้า ดาวกระจายประปราย ถ้ามีความรู้เรื่องดาวบ้าง ฉันอาจรู้ว่าพวกมันคือหมู่ดาวอะไร 

 

 

        ดวงจันทร์เสี้ยวบางน่ารักเผยตัวออกมา สีนวลสว่าง ฉันแปลกใจที่ไม่เห็นมันตอนกวาดตามองฟ้า ครั้งแรก เสี้ยวบางของมันเหมือนจะหายลับไปในความมืด สารภาพว่าฉันไม่เคยรู้เลยว่าเมื่อไหร่ข้างขึ้น ข้างแรม ยกเว้นวันลอยกระทง กับวันสำคัญทางพุทธศาสนาสามวัน คือมาฆบูชา วิสาขบูชา และอาสาฬบูชา การที่ฉันไม่รู้ว่าดวงจันทร์ในแต่ละวันเป็นยังไง สะท้อนว่ามันไม่มีผลกับชีวิตของฉันใช่ไหมนะ เป็นคำถามที่ต้องหาคำตอบ

        เมื่อความคิดเงียบลง เสียงร้องของสัตว์ชนิดหนึ่งดังชัดขึ้นมาสวนทางกัน พวกมันร้องทุกเช้าตรู่ และพลบค่ำ เสียงกังวานไปทั่วท้องฟ้า ดัง-เบา ยาว-สั้น จังหวะไม่เหมือนกัน ฉันหลับตาลง เงี่ยหูฟังอย่างตั้งใจ มีประมาณห้าหกชนิดได้กระมัง แต่อย่าถามว่าเสียงไหนเป็นชนิดไหน ฉันคงตอบผิดมากกว่าถูกเป็นแน่ คำตอบที่ไม่ผิดก็คือรู้ว่าพวกมันคือนก 

        ฟ้าเริ่มสว่าง จากม่วงเข้มกลายเป็นสีฟ้า ดาวหลายดวงหายไป ตอนเด็ก ฉันเคยสงสัยว่าดวงดาวหายไปไหน และแล้ววันหนึ่งก็ได้รับคำตอบว่าพวกมันไม่ได้หายไปไหน เพียงแค่แสงของดวงอาทิตย์ค่อยๆ สว่างจนกลบแสงของมัน มันยังอยู่ตรงนั้น แต่เรามองไม่เห็น ชวนให้คิดว่าเราเชื่อมั่นในดวงตาของตัวเองมากว่ามันคือความจริง เรามองเห็น มันก็มี เรามองไม่เห็น มันก็ไม่มี 

        ฟ้าทางทิศตะวันออกเริ่มกลายเป็นสีเหลือง ส้มอ่อน และส้มเข้ม สวยจังเลย ดีจังที่ได้เห็นท้องฟ้าเปลี่ยนสี ท้องฟ้าเป็นสิ่งที่มอบความสุขให้ได้ง่ายๆ ในทุกวัน  

        ต้นไม้ในสวนและรอบบ้านที่ก่อนหน้านี้มองเห็นเป็นแค่โครงร่างสีดำ ตอนนี้เผยให้เห็นเฉดสีเขียวหลากหลาย ฉันมองความสูงของต้นไม้แต่ละต้น โอ๊กสูงที่สุดในบ้าน มันสูงเร็วมาก เมื่อเทียบกับระยะเวลาลงดินเพียงห้าปี เวลาปลูกต้นไม้ ฉันรู้สึกเสมอว่า เวลาเรารอให้มันโต มันจะโตช้า แต่เมื่อเราไม่ได้เฝ้ารอ พวกมันจะโตเร็ว 

        ผีเสื้อตัวหนึ่งบินอยู่เหนือยอดไม้ ผึ้งอีกหลายตัวกำลังตอมดอกพุดที่บานอยู่ทั้งต้น มันบินจากดอกหนึ่งไปอีกดอกหนึ่งเรื่อยๆ มีแมลงตัวเล็กจิ๋วกลุ่มใหญ่กำลังบินใกล้เฟิร์นสไบนาง ฉันเห็นพวกมันหลายครั้งแล้ว สงสัยว่ามันคือแมลงอะไร แต่ยังไม่ได้หาคำตอบ

 

 

        ในสวนบริเวณที่มีมอสขึ้น จะเห็นหอยทากหลายตัวเดินอย่างเชื่องช้าไปที่ใดที่หนึ่ง บางตัวกำลังกินใบไม้เหี่ยว บางตัวหดตัวอยู่ในเปลือก ไม่ขยับเขยื้อน ถ้าพลิกใบไม้ที่หล่นอยู่ตามพื้นดิน จะเจอลูกคางคกบ้านตัวเล็กสีดำ มีจุดสีส้มตามลำตัว ลำตัวขนาดเท่าเหรีญห้าสิบสตางค์ กระโดดออกมา ฉันดีใจเวลาเห็นพวกมัน แต่พวกมันคงตกใจเหมือนกันที่อยู่ๆ มียักษ์ตัวหนึ่งมารื้อหาอะไรบางอย่าง 

 

 

        เจ้าพวกลูกคางคกเป็นประชากรจำนวนมากของสวน เพราะในสวนมีแอ่งน้ำเล็กๆ ที่แม่คางคกมาวางไข่ พักหนึ่งลูกอ๊อดจะเต็มแอ่งน้ำนั้น แล้วกลายลูกคางคกเต็มสวน ส่วนคางคกตัวใหญ่เจอบ้างประปราย ฉันเห็นบ่อยเวลาเช้า มันพรางตัวเนียนอยู่ในซอกหิน นั่งอยู่เฉยๆ ไม่ทำอะไร หลายครั้งฉันอยู่ใกล้มันมากแบบไม่รู้ตัว รู้ตัวอีกทีเกือบจับมันแล้ว เพราะนึกว่าเป็นหินฟองน้ำ

        ใต้กระถางต้นไม้มักจะมีสัตว์เล็กๆ ที่เราไม่คุ้นเคยและตกใจเสมอเวลาเจอพวกมัน ครั้งหนึ่งขณะยกกระถางเฟิร์นเพื่อเปลี่ยนตำแหน่ง จังหวะที่ยกกระถางขึ้นมา ฉันเห็นตัวอะไรเล็กๆ เลื้อยออกจากพื้นดินแล้วหายไปอย่างรวดเร็ว ฉันตกใจมาก แต่ท่าทางมันตกใจมากกว่าอีก ฉันรีบวางกระถางไว้ที่เดิมและกล่าวคำขอโทษ 

        ฉันเล่าให้น้องชายฟังถึงเหตุการณ์วันนั้น เขาชอบปลูกผัก ทำให้รู้จักสัตว์ในดินหลายชนิด น้องบอกว่ามันคือตะเข็บ หน้าตาคล้ายตะขาบแต่ขนาดเล็กกว่า ผอมเหมือนหลอดยาคูลท์ที่ยาวประมาณหนึ่งส่วนสามของหลอด ประโยชน์คล้ายกิ้งกือ คือกินซากพืช ซากผลไม้ ซากใบไม้ ไม้ผุ ตะไคร่น้ำ เพลี้ยในดินเป็นอาหาร ขี้ของมันเป็นสารอาหารให้ดิน ถึงจะหน้าตาน่ากลัว แต่มันไม่มีพิษภัยกับมนุษย์ 

        ต้นไม้เล็กๆ บนพื้นดินมักมีใยแมงมุมเส้นเล็กถักทออย่างสวยงามและเป็นระเบียบ หันไปทางไหนก็เจอ บางครั้งเห็นตัว บางครั้งไม่เห็น และหลายครั้งที่เห็นเหยื่อผู้น่าสงสารติดอยู่บนเส้นใยอันเหนียวหนึบ ฉันสังเกตว่าแมงมุมในบ้านจะมีแค่ตัวเล็ก ที่ตัวใหญ่ขนาดทำให้รู้สึกกลัวยังไม่เคยเจอ เกิดความสงสัยว่าทำไม คงต้องลองหาคำตอบ 

        แสงแดดกระทบยอดไม้ เป็นเงาพาดลงบนกำแพงบ้าน ลมพัดเงาใบไม้ไหวเบาๆ เหมือนกิ่งไม้กำลังเต้นรำ กระรอกสองตัววิ่งไล่กันอยู่บนมะค่าหน้าบ้าน กระโดดข้ามไปที่คูนแล้วลับหายไป ฉันสงสัยว่าตอนกลางคืนมันหลับนอนที่ไหน ไม่เคยเห็นบ้านของมัน เห็นแต่ในสารคดี กระรอกเป็นสัตว์ที่แวะมาวิ่งเล่นในสวนอยู่บ่อยๆ หน้าบ้านเคยมีต้นแก้วกิ่งก้านสวยมาก เจ้ากระรอกคอยแวะเวียนมากัดเปลือกลำต้นจนวันหนึ่งต้นแก้วตาย ฉันมีคำถามว่า กระรอกกัดเปลือกต้นแก้วไปทำอะไร  

 

 

        เห็ดราหน้าตาหลากหลายขึ้นตามต้นไม้ บ้างขึ้นบนพื้นดินข้างต้นไม้ ‘เห็ด’ ฉันรู้จักเห็ดหลายชนิดอยู่นะ แต่เป็นเห็ดที่อยู่ในเมนูอาหารอย่างเห็ดหูหนู เห็ดนางฟ้า เห็ดฟาง เห็ดหอม เห็ดออรินจิ ฉันรู้จักแค่เห็ดที่เรากิน ทั้งที่จักรวาลของเห็ดรากว้างใหญ่ไพศาลมาก เคยสงสัยมั้ยว่าบนโลกนี้มีเห็ดกี่ชนิดกันนะ

        ต้นหญ้าขึ้นตามพื้นดินและร่องอิฐ ออกดอกขาวบ้างม่วงบ้าง ฉันเห็นมาไม่รู้กี่ครั้ง คิดว่าน่ารักดี แต่ไม่ยักสงสัยว่าคือต้นอะไร มันชอบอะไร ไม่ชอบอะไร มีหน้าที่อะไร         

        เฉกเช่นเดียวกับที่ฉันเห็นต้นไม้ เห็นสัตว์ เห็นแมลง ฉันเพียงแต่รู้ว่ามันคือกระรอก คือผึ้ง คือหอยทาก คือนก คือต้นหญ้า คือเห็ด  คือดวงอาทิตย์ คือดวงจันทร์ คือดวงดาว แค่นั้นเอง ฉันแทบไม่รู้จักพวกมันเลย อาจเคยเรียนมาบ้างในวิชาวิทยาศาสตร์ แต่ที่น่าประหลาดใจก็คือ ฉันไม่มีความอยากรู้จักสิ่งเหล่านี้ด้วยตัวของฉันเองเลยหรือ พวกเขาไม่สำคัญกับเราหรืออย่างไร                  

        คำถามเหล่านี้สะเทือนความรู้สึกของฉัน

        ทั้งที่สิ่งเหล่านี้ล้วนเชื่อมโยงกับเรา เป็นเพื่อนร่วมโลกของเรา พึ่งพาอาศัยกัน เราไม่อาจอยู่ได้โดยไม่มีพวกเขาด้วยซ้ำ หรือยิ่งเติบโตขึ้นเรายิ่งห่างเหินจากเพื่อนธรรมชาติจนละเลยพวกเขา แล้วอาศัยอยู่แค่ใน ‘โลกมนุษย์’ ทั้งที่เราเคยมีคำถามมากมายและสนใจใคร่รู้ในสิ่งรอบตัวด้วยหัวใจที่เปิดกว้าง

        ตอนเด็ก ฉันเคยถามพ่อว่า ทำไมดวงจันทร์ถึงตามเราไปทุกที่ ไม่ว่าเราจะอยู่บ้าน หน้าปากซอย ต่างจังหวัด ฉันสามารถเห็นดวงจันทร์ได้จากตำแหน่งที่ยืนอยู่ เพียงเงยหน้าขึ้นมองฟ้าเท่านั้น 

        “ดวงจันทร์ บอกมานะเธอรู้ว่าฉันมองเธอใช่ไหม เธอเลยมาปรากฏตัวอยู่ทุกครั้ง”    

        ธรรมชาติมีอะไรให้เราอัศจรรย์ใจเสมอ เพียงแต่เราต้องใส่ใจ ให้เวลา และมีสายตาของเด็กน้อย ที่สงสัย ประหลาดใจ และหัวใจที่อ่อนโยน

        ความสงสัยจะนำไปสู่การค้นหา สังเกต เรียนรู้ ถามไถ่ เพื่อให้ได้คำตอบ รู้จัก และรักเพื่อนที่เคยมองข้ามไป

        เงยหน้ามองฟ้า ก้มหน้ามองดิน เพียงไม่กี่นาทีที่ใส่ใจก็จะมองเห็นความมหัศจรรย์ของธรรมชาติ

        รายรอบตัวเรา

        สิ่งที่มนุษย์เรียกว่าแสงแดด สายลม ท้องฟ้า ก้อนเมฆ เม็ดฝน ดวงดาว ดวงจันทร์ ดวงอาทิตย์ ผึ้ง ผีเสื้อ หอยทาก คางคก ไส้เดือน กิ้งกือ นก เห็ดรา ดอกไม้ ต้นไม้ พวกเขาอยู่ตรงนั้นเสมอ 

        ถ้าเราเงี่ยหูฟัง เราอาจได้ยิน

        บทสนทนาที่เราเคยได้ยิน… เมื่อครั้งยังเป็นเด็ก