pound

ทำไมสัญลักษณ์ Pound ที่หมายถึงหน่วยน้ำหนักและสกุลเงินอังกฤษ ถึงใช้ตัว £ และ lb

เมื่อพูดถึงคำว่าปอนด์ (Pound อ่านว่า /paʊnd/ เพานดฺ) สิ่งที่หลายคนนึกถึง ถ้าไม่ใช่สกุลเงินของอังกฤษ ก็คงเป็นหน่วยวัดน้ำหนัก ซึ่งทั้งคู่ต่างใช้คำเดียวกัน แต่เมื่อดูสัญลักษณ์ของปอนด์ทั้งสกุลเงินและหน่วยวัดน้ำหนัก กลับไม่ใช้ตัว P ที่เป็นอักษรตัวแรกของคำ ในบทความนี้จะพาผู้อ่านไปรู้จักความเป็นมาของทั้งน้ำหนักปอนด์ และสกุลเงินปอนด์ และตอบคำถามเรื่องตัวย่อว่าทำไมถึงใช้สัญลักษณ์เฉพาะอย่าง £ และ lb ได้

pound
ภาพ: Isaac Newton / Roy G. Neville Historical Chemical Library, CHF

หน่วยน้ำหนัก Pound ย้อนประวัติได้ถึงยุคโรมัน

        Pound ในภาษาอังกฤษ มาจากภาษาละติน Pondo แปลว่าโดยน้ำหนัก ที่เป็นเช่นนี้เพราะในสมัยโบราณ เกาะอังกฤษเคยเป็นส่วนหนึ่งของจักรวรรดิโรมัน ทำให้รับระบบชั่งตวงวัดของโรมันมาใช้ด้วย

        ในสมัยโรมันมีหน่วยชั่งน้ำหนักที่เรียกว่า Libra Pondo มีค่าเท่ากับ 328.9 กรัมในปัจจุบัน แปลตรงตัวว่า ‘ไลบราโดยน้ำหนัก’ ถือเป็นหน่วยชั่งมาตรฐานในสมั้ยนั้น คำว่า Libra เป็นภาษาละตินหมายถึงคันชั่งหรือตราชู นอกจากนี้ยังหมายถึงกลุ่มดาวคันชั่งหรือราศีตุลย์ด้วย

        เห็นที่มาของคำศัพท์แล้ว คงหายสงสัยแล้วว่าทำไมสัญลักษณ์หน่วยปอนด์และสกุลเงินปอนด์ ถึงใช้ตัว £ และ lb เพราะเป็นการเขียนย่อมาจากคำว่า Libra นั้นเอง ขณะที่คำเรียกนั้นวิวัฒนาการมาจากคำว่า Pondo 

จากหน่วยวัดที่มีหลากหลาย สู่มาตรฐานเดียวกันที่เรียกว่า Imperial Unit

        หลังจากจักรวรรดิโรมันล่มสลาย คนอังกฤษได้นำหน่วยน้ำหนัก Libra มาปรับปรุงให้เป็นหน่วยชั่งของตัวเองที่เรียกว่า Pound แต่หน่วยปอนด์ในสมัยนั้นยังมีมาตรฐานที่หลากหลาย และยังแบ่งหน่วยย่อยที่ต่างกัน เช่น Tower Pound, Troy Pound, Merchant Pound และ Avoirdupois Pound

        เมื่อเข้ายุคอุตสาหกรรมจึงจำเป็นต้องมีมาตรฐานของหน่วยวัดให้เป็นแบบเดียวกัน อังกฤษจึงออกพระราชบัญญัติการชั่งและการวัด (Weights and Measures Act of 1824) และเรียกหน่วยวัดที่ถูกกำหนดโดยพระราชบัญญัตินี้ว่า Imperial Units สำหรับหน่วยปอนด์ที่ใช้วัดน้ำหนัก ถูกกำหนดมาตรฐานในปี 1878 และปรับปรุงในฉบับปัจจุบันในปี 2000 สำหรับหน่วยวัดน้ำหนักในระบบ Imperial ที่เราได้ยินบ่อยๆ ได้แก่ Dram, Ounce, Pound, Stone, Hundredweight และ Ton 

        นอกจากในอังกฤษแล้ว หน่วย Imperial ยังนิยมใช้ในสหรัฐอเมริกาอีกด้วย โดยมีความต่างจากฝั่งอังกฤษเล็กน้อยนั่นคือความหนักและความเบา ดังนั้น เพื่อระบุให้ชัดเจน จึงเรียกหน่วยฝั่งอังกฤษว่า long และฝั่งอเมริกาว่า short เพราะในหน่วยเดียวกันฝั่งอังกฤษมีน้ำหนักมากกว่า

 

pound
ภาพ: stux / pixabay

Imperial Unit อังกฤษเปลี่ยนมาใช้ระบบ SI เพื่อให้เป็นสากล แต่อเมริกาไม่เปลี่ยนเพราะเปลืองเงิน

        เมื่อเข้าสู่โลกาภิวัตน์ที่ประเทศต่างๆ ใช้ระบบ SI เป็นมาตรฐานสากล คือหน่วยเมตร, กิโลกรัม, ลิตร รัฐบาลอังกฤษเองก็ปรับตัวโดยกำหนดให้ใช้ระบบ SI เป็นมาตรฐานการชั่งตวงวัดในอุตสาหกรรมและการค้า ขณะเดียวกันระบบ Imperial ที่เป็นหน่วยวัดดั้งเดิมก็ยังใช้ในชีวิตประจำวันทั่วไป ทำให้ปัจจุบันอังกฤษใช้หน่วยวัด 2 ระบบควบคู่กันไป

        ส่วนสหรัฐอเมริกา มีความพยายามปรับให้ใช้หน่วย SI หลายครั้ง แต่ก็ประสบความล้มเหลว เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงหน่วยในระดับอุตสาหกรรมย่อมใช้ต้นทุนในการปรับปรุงสูง ธุรกิจต่างๆ ไม่อยากเสียงบประมาณกับเรื่องนี้ รวมถึงประชาชนยังคุ้นชินกับระบบเก่า ทำให้ปัจจุบันสหรัฐอเมริกายังเป็นประเทศเดียวที่ใช้ Imperial Unit เป็นหน่วยหลัก ขณะที่ประเทศอื่น รวมถึงต้นกำเนิดอย่างอังกฤษเปลี่ยนไปใช้ระบบ SI กันทั่วโลกแล้ว

จากหน่วยชั่งน้ำหนัก สู่สกุลเงินทรงอิทธิพลของโลก

        สำหรับปอนด์ที่เป็นสกุลเงินของสหราชอาณาจักรหรืออังกฤษ มาจากคำเต็มคือ Pound Stirling มาจากหน่วยน้ำหนักอีกทีหนึ่ง

        ที่มาของสกุลเงินปอนด์ เริ่มจากในปี 775 หรือสมัยแอลโกล-แซกซัน ชาวอังกฤษได้ผลิตเหรียญกษาปณ์จากแร่เงินหนัก 1 ปอนด์ ซึ่งสามารถแบ่งแร่เงินนี้ได้จำนวน 240 เหรียญสำหรับเป็นสื่อกลางแลกเปลี่ยนสินค้า และเหรียญเหล่านั้นเรียกว่า Stirling ทำให้ระบุมูลค่าของเหรียญเหล่านั้นว่า pounds of sterlings (น้ำหนักปอนด์ของเหรียญสเตอร์ลิง) ก่อนที่จะถูกกร่อนจนเหลือแค่ Pound Stirling อันเป็นสกุลเงินอย่างเป็นทางการของสหราชอาณาจักรในปัจจุบัน

        ภายหลังที่อังกฤษถูกปกครองโดยชาวนอร์มันตั้งแต่ปี 1066 เงินปอนด์ถูกแบ่งเป็น 20 ชิลลิง (shilling) และ 1 ชิลลิงมี 12 เพนนี (penny) ทำให้เงิน 1 ปอนด์มีมูลค่า 240 เพนนี (penny) อย่างไรก็ตาม ในเอกสารยุคกลางที่ใช้ภาษาละติน ได้ระบุสกุลเงินปอนด์ว่า Libra ตามสกุลเงินโรมัน ทำให้สัญลักษณ์เงินปอนด์เขียนเป็น £ ที่มีลักษณะคล้ายตัว L ขีดตรงกลาง เงินปอนด์ถูกใช้เรื่อยมาจนถึงปี 1971 จึงมีการปรับปรุงให้แบ่งหน่วยเงินใหม่คือ 1 ปอนด์มี 100 เพนนี/เพนซ์ (รูปพหูพจน์ของ penny เรียกว่า pence) ตามการแบ่งแบบทศนิยมเช่นสกุลเงินชาติอื่น

        ปัจจุบันเงินปอนด์ถือเป็นสกุลเงินที่มีการซื้อขายมากเป็นอันดับ 4 ของโลก คิดเป็น 12.8% ของการซื้อขายทั่วโลก และเงินปอนด์ยังมีมูลค่ามากที่สุดอันดับ 5 ของโลก ทำให้ในหลายสกุลเงินต้องใช้ตัวเลขค่อนข้างสูงในการแลกเปลี่ยนเงินปอนด์

 


แหล่งข้อมูล: