salt

Salt เรื่องเกลือๆ ที่ไม่ใช่แค่ปรุงอาหาร แต่ยังปรุงคำและความหมายใหม่นอกจากเรื่องการกินด้วย

เกลือ คือวัตถุดิบปรุงอาหารที่เห็นกันทั่วไปในปัจจุบัน มีดาษดื่นจนบางคนอาจมองว่าเกลือเป็นสิ่งธรรมดา เพราะคิดไม่ออกว่าจะเอาไปทำอะไรอย่างอื่นได้ แถมถ้ากินมากเกินความต้องการของร่างกายก็มีสิทธิ์โดนโรคไตถามหาอีก แต่หากมองย้อนกลับไปยังอดีต เกลือกลับเป็นวัตถุดิบที่ทุกบ้านต้องการอย่างมาก เพราะมีคุณสมบัติหนึ่งที่สำคัญคือใช้ถนอมอาหารได้ ยิ่งในฤดูหนาวแล้ว เกลือที่เราเห็นว่าเป็นสิ่งธรรมดากลับมีค่ายิ่งกว่าทองคำเสียอีก

        สำหรับคนไทยแล้วอาจจะไม่ค่อยรู้สึกอะไร เพราะเป็นเมืองร้อนที่ในน้ำมีปลาในนามีข้าว ปลูกอะไรก็ขึ้นทุกฤดู แต่ถ้าเป็นแถบยุโรปหรือประเทศเมืองหนาว เมื่อย่างเข้าฤดูหนาวมันคือความโหดร้ายทารุณ ปลูกพืชอะไรก็ไม่ขึ้น หรือถ้าจะออกบ้านไปหาอาหารก็อาจต้องคิดใหม่ เพราะพายุหิมะที่กระหน่ำพัดอยู่ภายนอกอาจทำให้แข็งตายก่อนแน่ๆ ดังนั้น วิธีเดียวที่จะช่วยประทังชีวิตคนในฤดูหนาวได้คือการถนอมอาหารจากผลผลิตที่เก็บเกี่ยวมาตลอดปี ซึ่งต้องใช้ ‘เกลือ’ เพื่อถนอมวัตถุดิบเหล่านี้ให้มีกินตลอดฤดู ไม่อดตายไปก่อนที่ฤดูใบไม้ผลิจะมาถึง 

Salt ในเงินเดือน

        ภาษาอังกฤษของเกลือคือ salt ซึ่งมีรากศัพท์มาจาก sal ในภาษาละติน ซึ่งเป็นภาษาราชการของจักรวรรดิโรมันอันยิ่งใหญ่ มีกองทัพเกรียงไกรที่ปราบศัตรูได้ทุกสมรภูมิ แต่สิ่งหนึ่งที่ทหารโรมันได้รับยามจบศึกคือ ‘เกลือ’ หรือบางหลักฐานบอกว่าทหารได้รับเงินเพื่อไปซื้อเกลืออีกที โดยค่าตอบแทนนั้นถูกเรียกในภาษาละตินว่า salarium ในเวลาต่อมาคำนี้วิวัฒนาการในภาษาฝรั่งเศสเก่า (Old French) ว่า salaire และเมื่อเกาะอังกฤษรับคำนี้เข้ามาในภาษาอังกฤษ ก็เลยกลายเป็นคำว่า salary ที่หมายถึงค่าจ้าง หรือค่าตอบแทนจากการทำงาน ซึ่งคงความหมายนี้มาจนถึงปัจจุบัน

 

salt
Coarse Salt and Euro Coins (2015) Benreis

        นอกจากนี้ยังมีสำนวน to be worth one’s salt ที่แปลว่าทำงานเก่งคุ้มค่าจ้าง ก็มีที่มาจากการจ่ายค่าจ้างลักษณะนี้เช่นกัน เพราะแปลตรงตัวจะได้ว่า ‘เก่งคุ้มค่าเกลือ’

Salt ในจานอาหาร

        อีกคำหนึ่งที่มีรากศัพท์จาก sal คือชื่อของเมนูอาหารชนิดหนึ่ง ก่อนเฉลยอยากให้ทุกท่านลองเดาก่อนว่า เมนูอะไร

       คำตอบของอาหารชนิดนั้นก็คือ salad นั่นเอง ซึ่งเป็นอาหารยอดนิยมสำหรับคนที่อยากลดความอ้วนหรือกินคลีน แต่สลัดสมัยนี้ไม่ใส่เกลือกันไม่ใช่เหรอ?

        ย้อนกลับไปสมัยโรมันเหมือนเดิม อาหารนี้เรียกว่า salata แปลว่า สิ่งที่ใส่เกลือ ซึ่งก็มีที่มาจาก sal เหมือนกัน แต่ด้วยสูตรอาหารที่ต่างจากปัจจุบัน คนโรมันเขาใช้น้ำมัน น้ำส้มสายชู และ ‘เกลือ’ เป็นเครื่องปรุงราดลงไปในผักทั้งหลายนั่นแหละ ถ้าใครสงสัยว่ามันจะอร่อยมั้ย ต้องลองปรุงและชิมดู ถือว่าเป็นการย้อนยุคอาหารสูตรประวัติศาสตร์เลยทีเดียว

        เมื่อเวลาผ่านไป เมนูสลัดก็มีวิวัฒนาการมาเรื่อยๆ โดยมีคอนเซ็ปต์หลักคืออาหารที่ใส่ผัก แม้ว่าปัจจุบันสิ่งที่ปรุงลงไปบนผักจะไม่ใช้เกลือ แต่กลายเป็นซอสหลากหลายชนิด แต่ชื่ออาหารก็ยังคงรากศัพท์ที่หมายถึงเกลือไว้เช่นเดิม ตั้งแต่ภาษาฝรั่งเศสเก่า salade สู่ภาษาอังกฤษ salad

 

salt

 

        หลายคนอาจสงสัยว่า แล้ว ‘โจรสลัด’ ในภาษาไทยเกี่ยวข้องกับเกลือหรือรากศัพท์ sal ด้วยหรือเปล่า จริงๆ แล้วคำนี้มาจากภาษามาเลย์ selat ที่แปลว่าช่องแคบ (ช่องแคบมะละกา) แสดงว่าสมัยก่อนบริเวณนี้เรียกว่ามีโจรปล้นเรือบ่อย ถึงเรียกด้วยคำนี้ ก่อนเพี้ยนจนกลายเป็นโจรสลัดในที่สุด

Salt ในวงการเคมี

        คำว่าเกลือมีต้นกำเนิดมานาน อย่างไรก็ตาม เวลาผ่านไปก็มีการพัฒนาทางวิทยาศาสตร์และเคมีมากขึ้น จนคำว่าเกลือ หรือ salt ขยายความกว้างขึ้นด้วย คือสารที่เกิดจากไอออนบวกและลบทำปฏิกิริยากัน ภาษาอังกฤษใช้คำว่า salt ก่อนที่ภาษาไทยจะแปลตรงๆ ว่า ‘เกลือ’ เหมือนกัน

        เกลือที่เรากินกันเรียกอย่างสามัญว่า เกลือแกง หรือ table salt มีสูตรเคมีคือ Sodium Chloride ซึ่งเกิดจากการทำปฏิกิริยาของ Sodium ion (Na+) และ Chloride ion (Cl-) นอกจากนี้ยังมีสารเคมีชนิดอื่นที่เข้าข่ายเป็น salt หรือเกลือทางเคมีเช่น Calcium Carbonate หรือหินปูน (CaCO3), Copper Sulfate (CuSO4), Silver Chloride (AgCl), Potassium Permanganate (KMnO4) เป็นต้น ซึ่งสารเหล่านี้ก็จะให้สี กลิ่น และรสที่แตกต่างกันไป

 

salt
Metal Salt Crystals (2013) Andrew Lambert Photography

Salt ในวงการเกมและ Esports

        คำว่าเกลือ หรือ salt ยังกลายเป็นคำสแลงในวงการเกมและ Esports ที่ถูกใช้กันแพร่หลายมาก อย่างไรก็ตาม ถึงแม้ว่าในภาษาไทยและอังกฤษจะใช้คำที่แปลเหมือนกัน แต่ความหมายที่ได้กลับแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง

        มาดูที่ภาษาไทยกันก่อน ใครที่ชอบเล่นเกมหรือดูแคสต์เกมจะรู้จักคำนี้กันดีมากๆ เพราะมันคือการเสี่ยงดวง เปิดกาชาแล้วได้แต่ของไร้ประโยชน์ เอาไปทำอะไรไม่ได้นอกจากปล่อยให้รกคลังไอเทม ถ้าสายฟรีไม่เท่าไหร่ แต่ถ้าสายเปย์เติมเงินหนักๆ ล่ะก็ เงินลงทุนที่จะได้ของดีๆ หรือสกินสวยๆ คือสูญเปล่าทันที สำหรับเกมเมอร์ไทย เราเรียกสภาพแบบนี้ว่า ‘เกลือ’ แล้วภาษาอังกฤษล่ะ salt จะมีความหมายในทำนองเดียวกันหรือไม่

        ใน Urban Dictionary หรือพจนานุกรมออนไลน์ที่บุคคลทั่วไปสามารถปรับปรุงและนิยามความหมายของคำใหม่ๆ ได้ตลอด โดยเฉพาะคำสแลง ได้ให้นิยามของคำว่า salt ไว้ว่า

        1. (adj.) to describe something unfortunate or unfavorable happening, or one’s angered mood. (อธิบายสิ่งที่เกิดขึ้นที่ทำให้เราไม่พอใจ หรืออารมณ์โกรธของคนหนึ่ง)

        2. (v.) to do something which causes an unfortunate or unfavorable situation. (ทำบางอย่างที่ทำให้เกิดสถานการณ์ไม่พอใจ)

        3. (inter.) to express distaste or unhappiness about a situation. (การแสดงความไม่พอใจต่อเหตุการณ์นั้น)

 

salt
Overwatch (2016) Blizzard Entertainment

        จากนิยามเหล่านี้ ภาษาเกมเมอร์ไทยที่ใกล้เคียงคือคำว่า ‘หัวร้อน’ ซึ่งเป็นอาการที่มักจะเกิดขึ้นบ่อยๆ เวลาลง rank หรือเกมจัดอันดับ หากคนเล่นเกิดแพ้จน rank ตก แล้วต้องพยายามเล่นเพื่อเอาชนะ แต่กลายเป็นว่ายิ่งเล่น ยิ่งแพ้ ยิ่งตก สภาพหัวคนเล่นก็จะอุ่นๆ หน่อย บางคนอาจปรอทแตกและพูดสบถใส่กลางเกมไปเลย ฝรั่งจะเรียกสภาพแบบนี้ว่า salt หรือ salty นั่นเอง ดังนั้น หากเจอฝรั่งพูดคำนี้ที่ไหน อย่าไปแปลว่าเกลือ หรือของไร้ประโยชน์เสมอไป เพราะเขาอาจสื่อว่ากำลังหัวเสีย หรือหัวร้อนอยู่ก็ได้

        เพียงเท่านี้ก็เห็นแล้วว่าของสามัญประจำบ้านอย่างเกลือ สร้างสรรค์คำและความหมายใหม่ๆ มากมายที่เราคาดไม่ถึง ไม่ว่าจะเป็นเรื่องเงินเดือน เมนูอาหาร ยันคำสแลงในวงการเกม

 


ที่มา: