ร้านหนัง (สือ) 2521

ร้านหนัง (สือ) 2521 : หลักฐานเชิงประจักษ์จากใจรักของ ‘หมอนิล’ – นพ. มารุต เหล็กเพชร

หลังจากที่เตร็ดเตร่แวะชมแวะชิมอาหาร (และคาเฟ่แมว) ระหว่างทางจากที่พักจนมาถึงย่านเมืองเก่าของจังหวัดภูเก็ต เราก็มาถึงจุดหมายในเวลาเกือบๆ เที่ยงที่ร้าน ‘หนัง(สือ)2521’ ซึ่งตอนเย็นๆ เขาจะมีกิจกรรม ‘End Crime, Not Life: ถ้าการเมืองดีโทษประหารชีวิตก็ไม่จำเป็น’ โดย Amnesty International Thailand ที่ชั้นสองของร้าน โดยเป็นวงสนทนาเรื่องกระบวนการยุติธรรม-แพะ-โทษประหารชีวิต-เรา และนิทรรศการภาพถ่าย Lives Matters โดย โทชิ คาซามะ ช่างภาพชาวญี่ปุ่นผู้ใช้ภาพถ่ายของตัวเองในการรณรงค์ยกเลิกโทษประหารชีวิต ซึ่งเราตั้งใจมาที่ร้านตั้งแต่เนิ่นๆ เพราะภูเก็ตกำลังอยู่ในช่วงมรสุม มีฝนตกเป็นระยะทิ้งช่วงครั้งละชั่วโมง การมาก่อนเวลาอย่างน้อยก็จะได้มีที่ซุกตัวนั่งทำงาน อ่านหนังสือ หรือถ้ามีโอกาสก็อาจจะได้พูดคุยทักทายกับ ‘หมอนิล’ – นพ. มารุต เหล็กเพชร ผู้ร่วมก่อตั้งร้านนี้ และเป็นหมอที่ ‘แนว’ ที่สุดสำหรับเรา

 

ร้านหนัง (สือ) 2521

 

        ก้าวแรกที่เปิดประตูเข้าไปในร้าน ความรู้สึกของเราก็เหมือนกับการเดินเข้าไปในร้านกาแฟปกติ ที่ด้านขวามีจะมีชั้นหนังสือยาวไปจนเกือบถึงประตูหลังร้าน มีวรรณกรรมจากนักเขียนต่างๆ ที่คุ้นเคยให้เลือกซื้อหา ทางซ้ายเป็นชุดโต๊ะเก้าอี้สำหรับนั่งจิบกาแฟ มีนักท่องเที่ยวแวะเข้ามาจิบกาแฟในร้านเป็นระยะไม่เงียบเหงา และถ้าไม่สังเกตให้ดีจะเข้าใจว่าพื้นที่ของร้านนั้นสิ้นสุดเท่านี้ แต่จริงๆ ถ้าเปิดประตูหลังร้านเข้าไป จะเป็นห้องโถงขนาดใหญ่ที่รองรับคนได้อีกหลายจำนวน และค่อนข้างมีความส่วนตัวกว่าที่นั่งส่วนของหน้าร้าน 

 

ร้านหนัง (สือ) 2521

 

        จากความตั้งใจที่จะสั่งกาแฟร้อนตามปกติ เรากลับชะงักไปพักหนึ่งเมื่อเห็นเมนูใหม่ของทางร้านชื่อ A Clockwork Orange ซึ่งทำให้เรานึกถึงหนังของ สแตนลีย์ คูบริก (Stanley Kubrick) ขึ้นมาทันที และเปลี่ยนใจมาสั่งกาแฟแก้วนี้แทน แม้จะต้องยอมทิ้งกฎของตัวเองว่ากาแฟนั้นต้องดื่มแบบร้อนเท่านั้น เพราะอยากรู้ว่ารสชาติของกาแฟแก้วนี้จะเปรี้ยวเก๋ได้เท่ากับหนังชื่อเดียวกันไหม

        กาแฟในแก้วทรงสูงถูกนำมาเสิร์ฟพร้อมกับการสเปรย์กลิ่มส้มเพิ่มลงไป โดยทีมงานแนะนำว่าให้เราใช้หลอดดูดกาแฟทีละชั้นก่อนแล้วค่อยคนส่วนผสมทั้งหมดเข้าด้วยกัน ความเปรี้ยวหวานขมเข้มในกาแฟแก้วนี้ นอกจากทำให้เราสนุกในการลิ้มลองรสชาติของส่วนผสมแล้ว ยังช่วยสร้างความสดชื่นจากรสของส้มและกาเฟอีนจากกาแฟได้อย่างกลมกล่อม 

        ระหว่างที่รองานเริ่ม เราก็เดินสำรวจภายในร้านในจังหวะที่คนน้อยๆ เพราะไม่ต้องการทำตัวรบกวนแขกที่เข้ามาในร้าน และขึ้นไปดูบริเวณชั้นสองซึ่งใช้เป็นที่จัดงานนิทรรศการศิลปะต่างๆ และเป็นห้องสำหรับฉายหนังนอกกระแสในบางครั้ง ซึ่งครั้งนี้เป็นการแสดงภาพถ่ายของ โทชิ คาซามะ ช่างภาพที่เดินทางไปเก็บภาพนักโทษประหาร และนำเรื่องราวของพวกเขามาถ่ายทอดผ่านรูปภาพและเรื่องเล่า เพื่อหวังว่าการยกเลิกโทษประหารนั้นจะทำให้ผู้คนหันมาสนใจวิธีการป้องกันการเกิดอาชญากรรมด้วยวิธีอื่นที่มีประสิทธิภาพดีกว่า 

 

ร้านหนัง (สือ) 2521

 

        “ผมมีโอกาสได้เข้าไปถ่ายรูปเด็กวัยรุ่นคนหนึ่งในเรือนจำเมื่อ 20 กว่าปีที่แล้ว ตอนแรกผมกลัวมาก เพราะนักโทษในนั้นคือนักโทษคดีร้ายแรง ภาพในหัวของผมคือต้องไปเจอกับปีศาจร้ายที่เคยฆ่าคนตายมาแล้ว แต่เด็กคนนี้ทำให้อคติที่มีหายไปหมด ผมได้จับมือและกอดเขาไว้ ซึ่งเขาบอกกับผมว่าเขาถูกกล่าวหาว่าเป็นฆาตกร โดยคณะลูกขุนตัดสินให้เขาจำคุกตลอดชีวิต แต่ผู้พิพากษาตัดสินว่าเขาต้องถูกประหารชีวิต ผมจึงอุทิศตนที่จะใช้การถ่ายภาพช่วยเหลือคนเหล่านี้ และต่อมาผมไม่แน่ใจว่าเพราะรูปของผมหรือเปล่า แต่การยกเลิกโทษประหารชีวิตก็เริ่มเกิดขึ้นในหลายๆ รัฐของสหรัฐอเมริกา” 

        คำพูดของโทชิที่เคยเล่าให้เราฟังเมื่อหลายปีก่อนย้อนกลับขึ้นมาในหัว เมื่อเรายืนดูรูปของเด็กคนนั้นที่ถูกแขวนไว้ข้างๆ ภาพเก้าอี้ประหาร ซึ่งเป็นแค่สองภาพเท่านั้นที่เราได้รับอนุญาตให้เก็บภาพมาลงได้ เพราะตัวโทชิเองบอกว่า เขาไม่อยากให้ภาพอื่นๆ ของเขาแพร่หลายอยู่ในโลกออนไลน์ เพราะกลัวว่ารูปที่เขาถ่ายจะถูกนำไปใช้เป็นเครื่องมือในการตอกย้ำความรุนแรง และเป็นการให้เกียรติกับคนในรูปที่เสียชีวิตไปแล้ว 

        เรายืนดูภาพแต่ละภาพอย่างตั้งใจเพราะไม่สามารถหาดูได้ง่ายๆ จนกระทั่งหมอนิลเดินขึ้นมาเพื่อเช็กความเรียบร้อยก่อนเริ่มงานเสวนา เขามาในชุดเสื้อยืดคอกลมสีน้ำเงินเข้ม และกางเกงยีนส์แบบสบายๆ ด้านหลังมีรอยเปื้อนของฝุ่นเป็นทางยาว เดาได้ว่าคงจะเกิดจากการไปพิงผนังเก่าที่ไหนสักแห่งหรืออาจจะมาจากการทำงานในวันนี้ของเขาก็ได้ เพราะเรารู้มาก่อนหน้าว่าวันนี้เขาจะค่อนข้างยุ่งนิดหน่อยเพราะต้องเดินทางไปหลายที่ก่อนจะมาจบที่งานเสวนาครั้งนี้ 

        เราจึงปล่อยให้หมอนิลทำนั่นทำนี่โดยไม่รบกวนเวลา จนกระทั่งถึงช่วงของการเปิดงาน เขาก็ออกมากล่าวถึงกิจกรรมในครั้งนี้ว่า 

 

ร้านหนัง (สือ) 2521

 

        “ร้านหนังสือ (๒๕๒๑) เป็นพื้นที่ที่ปกติมีการจัดกิจกรรมเกี่ยวกับหนังสือและฉายหนังอยู่แล้ว เราคิดว่าชีวิตผู้คนเชื่อมโยงกับประเด็นต่างๆ ในสังคม รวมถึงเรื่องความยุติธรรมและโทษประหาร จึงเกิดเป็นพื้นที่การพูดคุยและนิทรรศการนี้ขึ้น” 

        จากนั้นเราก็ได้ดูวิดีโอของ โทชิ คาซามะ ที่พูดถึงการยกเลิกโทษประหารสั้นๆ และฟังความเห็นของ จันทร์จิรา จันทร์แผ้ว ทนายความสิทธิมนุษยชน และ ฟาโรห์ จักรภัทรานน ในประเด็นกระบวนการยุติธรรม-แพะ-โทษประหารชีวิต-เรา จนจบงาน และหลังจากที่ช่วยกันเก็บสถานที่จนเรียบร้อยแล้ว เราก็มีโอกาสได้คุยกับหมอนิลเสียที 

        “โชคดีนะที่ผมไม่ได้ทำที่นี่ให้เป็นร้านขายหนังสือเท่านั้น แต่เป็นพื้นที่ให้คนมานั่งอ่านหนังสือ มีกาแฟให้ดื่ม มีพื้นที่ให้จัดงาน มีความผสมผสานหลายๆ อย่าง เลยทำให้เรายังอยู่ได้” หมอนิลตอบที่เราถามไปว่าการทำร้านกาแฟหรือร้านหนังสือก็ดีในตอนนี้ สำหรับเขานั้นคิดว่ายังไหวไหม

 

ร้านหนัง (สือ) 2521

 

        “มีร้านหนังสือหลายร้านที่เขาจัดการบริหารได้ดีและเก่งกว่าผมเยอะมาก เช่น ร้านหนังสือก็องดิด ร้าน Bookmoby หรือแม้แต่ร้านคิโนะคุนิยะก็ตาม แต่ถ้าถามถึงร้านนี้ ก็ยอมรับว่าส่วนของการมีคาเฟ่คือรายได้ที่ช่วยให้เราสามารถทำพื้นที่ส่วนอื่นตามความฝันของพวกเราได้ ดังนั้น ถ้าให้ผมแนะนำคนที่อยากเปิดร้านกาแฟหรือร้านหนังสือก็ตามว่าควรมองความสำคัญของอะไรก่อน ก็แนะนำว่าสิ่งแรกคือ คุณต้องมีที่ของตัวเองดีกว่าที่จะไปเช่าที่ของคนอื่นมาเปิด

        “แต่นี่เป็นความคิดของผมซึ่งเป็นคนรุ่นเก่านะ ผมเชื่อว่าคนรุ่นใหม่ถ้าเขาอยากทำจริงๆ เขาจะหาทางของตัวเองได้แน่นอน” หมอนิลพูดพลางหัวเราะแบบเขินๆ ตามสไตล์ เราจึงชวนเขากินแซนด์วิชด้วยกัน และพูดคุยถึงเรื่องหนังสือในมุมมองของตัวหมอเอง ว่าวันนี้ความสนใจในการอ่านของเขาตอนนี้เป็นแบบไหน 

        “ผมสนใจหนังสือของคนรุ่นใหม่ที่พูดถึงความหลากหลาย และมีความเฉพาะกลุ่มมากขึ้น ซึ่งหลายสำนักพิมพ์ก็เริ่มที่จะผลิตหนังสือแบบเฉพาะกลุ่มมากขึ้น ซึ่งตรงกับความจริงข้อหนึ่งว่า คุณจะทำอะไรได้ดีนั้นก็ต่อเมื่อคุณชอบมันจริงๆ อย่างตอนนี้เห็นได้ชัดๆ เลยว่า บ้านเรามีนิยายวาย (Yaoi) ถูกพิมพ์ออกมาขายเยอะมาก และมีคนอ่านเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งหลายๆ เรื่องนั้นเขียนออกมาได้ดีมากจริงๆ เพราะเขาเขียนออกมาจากความชอบของตัวเองจริงๆ”

        หมอนิลมีอาการเขินเล็กๆ หลังจากบอกเราว่าเขาเองก็ติดตามนิยายวายบางเรื่องอยู่ เพราะติดใจในการเล่าเรื่อง และเป็นภาพสะท้อนความเป็นแฟนตาซีในยุคปัจจุบัน ไม่ต่างจากครั้งหนึ่งที่เราหลงใหลไปกับโลกเวทมนตร์ของ แฮรี่ พอตเตอร์ เมื่อตอนเป็นเด็ก

        “นิยายวายคือบันทึกของยุคสมัยที่กำลังบอกเราว่าตอนนี้สังคมกำลังมีความแฟนตาซีแบบไหนเกิดขึ้น คุณสังเกตได้ว่าในนิยายวายนั้นจะไม่มีโลกของความเป็นจริงอยู่ในนั้นเลย พ่อ แม่ เพื่อน ทุกคนเข้าใจเรื่องเพศสภาพของตัวละครหมด ซึ่งความเข้าใจนี้ไม่มีอยู่ในโลกของความเป็นจริง นี่คือความแฟนตาซี เพราะในชีวิตจริงเราจะไม่มีทางเจอเรื่องที่ทุกคนเท่าเทียมกันในด้านของความรักที่ไม่ต้องมายึดติดกับเพศ ไม่มีใครมาตั้งคำถามหรือแสดงอาการรังเกียจใส่กัน” 

        คำตอบที่ได้นี้ทำเราอึ้งและต้องหันกลับมามองนิยายและซีรีส์วายกันใหม่แบบโยนชุดความคิดเก่าๆ ในหัวของตัวเองทิ้งไปเลย พร้อมกับฝนที่ค่อยๆ ซาลงไปทางด้านนอกหลังจากที่ตกหนักมาเกือบชั่วโมง แซนด์วิชในมือของหมอนิลนั้นหมดไปสักพักแล้ว แต่เรื่องที่ยังอยากคุยนั้นยังมีอยู่ หมอนิลขอตัวไปช่วยทีมงานเก็บร้านต่อเพราะใกล้ถึงเวลาปิดร้านแล้ว แต่เขาก็หันมาบอกกับเราว่า ถ้าไม่รีบไปไหน เดี๋ยวไปกินข้าวด้วยกันก่อน มีร้านแนะนำที่รับรองว่าอร่อยเด็ดจนเราต้องติดใจแน่ๆ 

        เราตกปากรับคำทันที เพราะในเวลานี้ไม่มีอะไรจะดีไปกว่าการได้กินของอร่อยเคล้าไปกับเรื่องสนุกๆ ของคุณหมอจอมขบถคนนี้อีกแล้ว 

 


หนัง (สือ) 2521
เลขที่ 61 ถนนถลาง ภูเก็ต
เปิด 9 โมงเช้า ปิดหนึ่งทุ่ม ฟรีไว-ไฟ
โทร. 08-1788-5901
www.facebook.com/bookhemian
IG : bookhemian